Δημοκρατία ή ολιγαρχία;

 Από τον Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συντακτών

Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα ενός διαλόγου μεταξύ του Λουτσιάνο Κάνφορα και του Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι, που έγινε στην ιστορική έδρα του παλαιότερου Πανεπιστημίου της Μπολόνια. Διεθνώς γνωστός ως ιστορικός των αρχαίων χρόνων, ο Λουτσιάνο Κάν- φορα διδάσκει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Μπάρι. Ο Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο.

 Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι: Στην τελευταία σελίδα του βιβλίου σας «Intervista sul potere» (Laterza, 2013) αναφέρεστε στην επιστροφή στην κυριαρχία των ολιγαρχιών, έπειτα από δύο αιώνες δημοκρατικών αγώνων, ως ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα του κόσμου στον οποίο ζούμε. Και εγώ νομίζω ότι αυτό είναι το κυριότερο πρόβλημα του καιρού μας. Εδώ βρίσκεται ίσως το κλειδί για να κατανοήσουμε αυτό που συνήθως δεν γίνεται κατανοητό, ξεκινώντας από το τέλος της πολιτικής και από τον θρίαμβο της τεχνικής, που κρύβει το πρόσωπο της εξουσίας, τις μορφές της, τους πρωταγωνιστές της. Σε ένα πρόσφατο άρθρο μου έχω ορίσει την ολιγαρχία ως το καθεστώς της ανισότητας, του προνομίου, της κρυφής και ανεύθυνης εξουσίας, δηλαδή της διακυβέρνησης που συγκεντρώνεται σε λίγους, οι οποίοι αντιστέκονται στην αλλαγή. Παραμένουν στην εξουσία πάντοτε οι ίδιοι και αναπαράγονται με αλληλέγγυα συνενοχή και πελατειακές σχέσεις. Οι μορφές της δημοκρατίας κλονίζονται αλλά δεν ανατρέπονται. Η ουσία όμως της δημοκρατίας χάνεται. Ο καιρός μας είναι, νομίζω, ο καιρός της δημοκρατικής υποκρισίας και μάλιστα σε παγκόσμια κλίμακα.

Πάταξον μεν, άκουσον δε

Του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, Βήμα

Εν κατακλείδι, στη δημοκρατία (εντός και εκτός της Βουλής) οι αντιθέσεις, οι αντιπαραθέσεις, οι λυσσαλέες, πλην θεμιτές, διαφωνίες δεν διευθετούνται με τη μαγκούρα. Δεν λύνονται τα προβλήματα του τόπου με χαστούκια, βρισιές και γιουχαΐσματα. Μοναδικό κριτήριο προκειμένου να δικαιολογηθούν οι αναγκαίες - όσο σκληρές και μαχητικές - αντιπαραθέσεις των πολιτικών, ο μόνος λόγος που νομιμοποιεί διαφωνίες, εχθρότητες και αντιπαλότητες είναι το εθνικό συμφέρον. Εχουμε βαρεθεί τα «ψώνια». Τους άξεστους, χυδαίους και ακαλλιέργητους κομματικούς «εκπροσώπους» του λαού. Το επιχείρημα ότι ο λαός τούς ψηφίζει φαίνεται λογικό, αλλά δεν δίνει σε κανέναν άφεση αμαρτιών. Για έναν απλό λόγο: επειδή οι κομματικοί μηχανισμοί (και όποιοι άλλοι) έχουν κάνει εκ των προτέρων τις επιλογές τους. Σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Είναι λοιπόν καιρός να σκεφθούμε ότι θα πρέπει να εκβληθούν από τη Βουλή και οι «ψυχώ» που ραπίζουν αλλά και όσοι ραπίζουν υβρίζοντας με τρόπο απαράδεκτο τους κομματικούς αντιπάλους τους. Και μάλιστα για λόγους προσωπικού «γοήτρου». Ο τσαμπουκάς και η χειροδικία εύκολα μπορούν και πατσίζουν με την ακράτεια της γλώσσας.

Είναι γνωστό το συμβάν, λίγο πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, ανάμεσα στον Θεμιστοκλή και στον τότε ναύαρχο του ελληνικού στόλου Σπαρτιάτη Ευρυβιάδη.

Ενρίκο Μπερλινγκουέρ: Ο άνθρωπος που ήθελε να ενώσει όλους τους Ιταλούς

Του Περικλή Δημητρολόπουλου, ΝΕΑ 
Ντοκιμαντέρ για τον ηγέτη του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος (PCI) και εμπνευστή του ιστορικού συμβιβασμού, τριάντα χρόνια μετά τον θάνατό του

Στην κάμερα του Βάλτερ Βελτρόνι παρελαύνουν πολλά πρόσωπα. Ενα από αυτά είναι ο Πιέτρο Ινγκράο, ιστορικό στέλεχος του Ιταλικού Κομμουνιστικού Κόμματος - καταπονημένος από τα 99 χρόνια που κουβαλά στην πλάτη του αλλά αρκετά διαυγής για να περιγράψει τη στιγμή που «έφθασε το φέρετρο από την Πάντοβα, με ένα τεράστιο πλήθος να ακολουθεί». Επειτα είναι ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ενωσης, που αναφέρεται στην καχυποψία με την οποία έβλεπε η Μόσχα τον ηγέτη του PCI. Μετά, ο πρώην αμερικανός πρεσβευτής στη Ρώμη Ρίτσαρντ Γκάρντνερ που μιλάει για τον σκεπτικισμό με τον οποίο υποδέχθηκε η Ουάσιγκτον το άνοιγμα του κομμουνιστή ηγέτη στο ΝΑΤΟ. Είναι και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο που συγκινείται στην ανάμνηση ενός ανθρώπου που θαύμαζε αλλά με τον οποίο δεν συμφωνούσε. Και είναι τέλος οι μαθητές του σχολείου στο Σάσαρι της Σαρδηνίας - το ίδιο σχολείο όπου πήγαινε ο ίδιος την εποχή του φασισμού. «Ποιος ήταν ο Ενρίκο Μπερλινγκουέρ;» είναι η ερώτηση που τους απευθύνεται. Τα παιδιά δηλώνουν άγνοια. Ο εμπνευστής του «ιστορικού συμβιβασμού» και μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της ευρωπαϊκής Αριστεράς τούς είναι παντελώς άγνωστος. Η πιο συγκλονιστική μαρτυρία, όμως, είναι του Σίλβιο Φινέσο, ενός εργάτη από την Πάντοβα που περιγράφει ακόμη και σήμερα με πόνο την κατάρρευση του Μπερλινγκουέρ στο βήμα. Ο ηγέτης του PCI διακόπτει την ομιλία του, την τελευταία ενόψει των ευρωεκλογών του 1984, πίνει λίγο νερό, σκουπίζει το μέτωπό του με ένα μαντίλι, προσπαθεί να συνεχίσει, διακόπτει και πάλι, βάζει και βγάζει τα γυαλιά του, ξαναπίνει νερό, προσπαθεί και πάλι να μιλήσει, στο ακροατήριο απλώνεται ανησυχία, κάποιοι του φωνάζουν να σταματήσει, «φτάνει!», «δεν νιώθει καλά!», «βοηθήστε τον!».

Γιατί μας «κουρεύει» τα ομόλογα ο κ. Ντράγκι;

 Του Κώστα Καλλίτση, Καθημερινή, 30.03.14
Είναι δυνατόν να τεθούν οι κινητήρες της ελληνικής οικονομίας σε πλήρη λειτουργία και να παραχθεί οικονομική μεγέθυνση, αν δεν αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της ρευστότητας; Το ΔΝΤ λέει «ναι». Επικαλείται το υπόδειγμα της πολιτικής που είχε επιβάλει στην Ινδονησία, στη Μαλαισία και στην Ταϊλάνδη μετά την ασιατική κρίση, στην Ουρουγουάη και στην Αργεντινή μετά τη χρεοκοπία της τελευταίας και, με παραλλαγές, σε Λεττονία, Ισλανδία, Ιρλανδία τα τελευταία χρόνια. Ως συνήθως, ράβει ένα κουστούμι για όλους και μετά υποχρεώνει τον καθένα να το φορέσει –είτε χωράει σε αυτό είτε δεν χωράει είτε του περισσεύει. Ετσι, το ΔΝΤ εισηγείται το γνωστό μοντέλο της «μεγέθυνσης χωρίς πιστωτική επέκταση», μέσω της εκκαθάρισης της αγοράς από τις «μη βιώσιμες» επιχειρήσεις, έτσι ώστε η περιορισμένη ρευστότητα σταδιακά να οδεύει σε όσες επιβιώσουν. Τρεις παρατηρήσεις: Η πρώτη, ότι δεν χρειάζεται κάποια ευφυής σύλληψη και σύνθετη επεξεργασία για να αφεθεί μια οικονομία στους νόμους του άγριου καπιταλισμού, όπως προτείνει το ΔΝΤ. Αρκεί προς τούτο η πολιτική αδράνεια, η απουσία πολιτικής. Η δεύτερη, σχετικά με το αυτονόητο, που και το ΔΝΤ παραδέχεται: Οτι η ανάκαμψη χωρίς ρευστότητα είναι «σημαντικά ασθενέστερη» από μια ανάκαμψη με ρευστότητα. Και η τρίτη, ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη μια πολύ δυναμική ανάκαμψη αν θέλουμε να αρχίσει κάποια στιγμή η απορρόφηση της ανεργίας, να μετατραπεί το πρωτογενές πλεόνασμα σε βιώσιμο (πέραν του προεκλογικού...) και να μην κληρονομήσουμε από την ύφεση μια μακρόσυρτη, πολυετή, ασθενική ανάκαμψη-μεταξύ-φθοράς-και-αφθαρσίας.

"Όλοι εναντίον όλων"

"Μεγάλο μυθιστόρημα, με την κλασική έννοια του ρεαλισμού, δεν υπήρξε και μάλλον ήταν επόμενο. Ο μύθος είχε φέρει τη φρίκη, τις γενοκτονίες, και η μυθοπλασία είχε καταστεί ύποπτη, οπωσδήποτε ντεμοντέ" λέει. Γι' αυτό επελέγησαν η μεταφορά και ο συμβολισμός ως τρόποι για να καταγραφεί από τη λογοτεχνία ο Εμφύλιος.

Αλλά η μεταφορά δεν επουλώνει το τραύμα. Ίσως γι' αυτό επιβιώνουν εμφυλιοπολεμικές συμπεριφορές, που εκφράστηκαν έντονα και στην κρίση. Ο Ραυτόπουλος, σε πρόσφατη συνέντευξή του, εξηγεί το πώς και το γιατί συντηρείται μια εμφυλιοπολεμική ατμόσφαιρα στο όνομα των κοινωνικών επιπτώσεων της χρεοκοπίας: "Στη σημερινή κρίση δεν υπάρχει ανοιχτή ταξική σύγκρουση, επειδή μαστίζει τη μεσαία τάξη, δηλαδή την κοινωνική πλειοψηφία πια. Υπάρχει και καλλιεργείται σύγκρουση του τύπου “όλοι εναντίον όλων ”, με πρωτοπόρους τους προνομιούχους – αποκλειστική πελατεία της Αριστεράς που τη διεκδικεί τώρα και η φασιστική Δεξιά".

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το κείμενο του Ηλία Κανέλλη στα ΝΕΑ (29.03.14)  "Ζώντας πάντα στην κόψη" για τον  Δημήτρη Ραυτόπουλο, κριτικό και  δοκιμιογράφο στον οποίο πρόσφατα απομενεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του.

Επιστροφή στον κληρονομικό καπιταλισμό

 Του Μιχάλη Μητσού, ΝΕΑ

Ο διαγωνισμός άρχισε το 2004 και ήταν αμιγώς βρετανικός. Τον επόμενο χρόνο, όμως, επεκτάθηκε σε όλο τον πλανήτη. Οι αναγνώστες του περιοδικού «Prospect» κλήθηκαν να επιλέξουν τον σημαντικότερο διανοούμενο του κόσμου. Ψήφισαν μαζικά. Και νικητής αναδείχθηκε ο Νόαμ Τσόμσκι. Λογικό: η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ είχε προκαλέσει γενική κατακραυγή. Υστερα από ένα διάλειμμα μερικών ετών, ο διαγωνισμός επαναλήφθηκε πέρυσι. Ψήφισαν πάνω από 10.000 άνθρωποι και αυτή τη φορά επικράτησε ο Ρίτσαρντ Ντόκινς. Η εξήγηση έχει και πάλι να κάνει περισσότερο με τη δημοτικότητα του συγγραφέα της «Περί Θεού Αυταπάτης» (γύρω στο ένα εκατομμύριο άνθρωποι ακολουθούν τον Ντόκινς στο twitter), παρά με το ότι ξαφνικά όλοι οι Αγγλοι έγιναν άθεοι. Δεν έχουν δηλαδή κανένα ενδιαφέρον τέτοιες ψηφοφορίες; Ισα ίσα: δείχνουν το πνεύμα των καιρών. Με αυτή την έννοια, αξίζει να διατρέξει κανείς τα 50 ονόματα που περιλαμβάνονται στον φετινό κατάλογο. Ανάμεσά τους είναι 17 οικονομολόγοι (όπως ο Αμάρτια Σεν και ο Νοτιοκορεάτης Χα-Τζουν Τσανγκ), 13 φιλόσοφοι (όπως ο Χάμπερμας και, φυσικά, ο Ζίζεκ), αρκετοί επιστήμονες (όπως ο περυσινός νομπελίστας φυσικής Πίτερ Χιγκς), μερικοί ακτιβιστές και... ο Πάπας. Μπορείτε να ψηφίσετε μέχρι τα μεσάνυχτα της 11ης Απριλίου. Εγώ επέλεξα τον γάλλο οικονομολόγο Τομά Πικετί. Εντάξει, δεν με ρωτήσατε, αλλά εκμεταλλεύομαι την ευκαιρία για να διαφημίσω ένα βιβλίο που ίσως αναδειχθεί στον τομέα του το κορυφαίο της χρονιάς, αν όχι της δεκαετίας. Λέγεται «Το κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», εκδόθηκε πέρυσι στη Γαλλία από τις Εκδόσεις Seuil και πριν από δέκα ημέρες κυκλοφόρησε σε αγγλική μετάφραση.

Η ουτοπία ως εφιάλτης

Του Μάκη Καραγιάννη, Παρέμβαση τχ 170
 ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΧΑΤΖΗΠΡΟΔΡΟΜΙΔΗΣ, Ο σταλινισμός και οι μεταμοντέρνοι θαυμαστές του, εκδ. Επίκεντρο, 2013, σελ. 240  

  Μου άρεσε όμως περισσότερο εκείνη η πλευρά του βιβλίου που διερευνά τη στάση των διανοουμένων απέναντι στο σταλινισμό. Με ενδιέφερε κατ’ αρχήν ως ερώτημα: Τι έκανε τους διανοούμενους οι οποίοι εξ ορισμού είναι ταγμένοι να διακονούν την τέχνη και την επιστήμη -δηλαδή την αλήθεια- να ενδίδουν στο ζόφο του σταλινισμού; Τι έκανε διανοούμενους σαν τον Λούκατς, τον Νερούντα, τον Αραγκόν, τον Ελυάρ, τον Πικάσο, τον Μπρέχτ, τον Γκόργκι, τον Ρίτσο να τυφλώνονται μπροστά σ’ αυτό το φαινόμενο;(...) Αν όμως ο Λούκατς αποτελεί την «προδοσία της σκέψης» τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα όταν μαζί με την πίστη στο κόμμα υπεισέρχονται ο καιροσκοπισμός, το βελούδινο χέρι της κομματικής θαλπωρής, το χειροκρότημα. «Homo sum και τίποτε το ανθρώπινο δεν μου είναι ξένο» όπως έλεγε ο Τερέντιος. Ο ποιητές και οι πεζογράφοι ακόμα και όταν κάνουν μεγάλη τέχνη είναι άνθρωποι με σάρκα και οστά, με υποκρισίες και  ιδιοτέλειες και στηρίζουν σταλινικά καθεστώτα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Πάμπλο Νερούντα. Το 1954 υμνεί στο ποίημά του την απλότητα και τη σοφία του Στάλιν, ενώ το 1963 ο μεγάλος ηγέτης στο ποίημα μεταμορφώνεται  σε βάναυσο άνθρωπο. Αντίστοιχα εγκώμια επεφύλαξε ο Νερούντα σε ποίημά του και για τον  Αντρέι  Βισίνκσκι, τον αδίστακτο εισαγγελέα των δικών της Μόσχας. Αλλά τι στάση κράτησε και ο μεγάλος Μπέρτολντ Μπρεχτ; Δεν μίλησε ποτέ για τα σταλινικά εγκλήματα. Όπως πολύ γλαφυρά αναφέρει ο βιογράφος του Τζον Φουέγκι  «βούλωσε το στόμα του». Όμως και όταν μίλησε για τη δολοφονία  του φίλου του Σεργκέι Τρετιάκοφ στο ποίημά του «Είναι αλάθητος ο λαός;» τι έγραψε; «ανάμεσα στους πενήντα καταδικασμένους ίσως είναι και ένας αθώος. Και τι έγινε αν είναι αθώος;». Η ειρωνεία είναι ότι ως διανοούμενος έδινε συμβουλές στον κόσμο για τις “Πέντε δυσκολίες για να γράψει κανείς την αλήθεια”.
Έχει άραγε κάποιο νόημα η ενασχόληση με τον Σταλινισμό σήμερα ή πρόκειται απλώς για ένα βίτσιο των παλιών αριστερών και των ιστορικών; Δυστυχώς τα φαντάσματα των μαύρων και κόκκινων ολοκληρωτισμών που νομίσαμε ότι έθαψε ο 20ος αιώνας, επανέρχονται δριμύτερα. Στον δημόσιο λόγο κυριαρχεί μια ρητορική από τη Χρυσή Aυγή μέχρι τους αντιεξουσιαστές που βλέπει μόνον ξεπουλημένους, προδότες και δοσίλογους. Τσιτάτα ξετρυπώνουν μέσα από τις μουχλιασμένες σελίδες του Νετσάγιεφ. Το ΚΚΕ αποκαθιστά και επισήμως τον Στάλιν, ενώ ο Σύριζα είναι ερωτευμένος με τον Σλαβόι Ζίζεκ που θεωρεί ότι η «σοφία» των Ιακωβίνων και των μπολσεβίκων, «η σωφρονιστική τρομοκρατία και ο πολιτικός βολονταρισμός» είναι η απάντηση στα σημερινά προβλήματα.

Το παρελθόν τελείωσε. Χρειαζόμαστε οραματιστές και εμείς κάνουμε άμυνα.

 Του Φώτη Γεωργελέ, Athens Voice

Eδώ και τρεις μήνες, παρακολουθούμε σε ζωντανή μετάδοση τη διάλυση μιας χώρας. Η Κριμαία αποσχίστηκε, στρατιωτικές κινήσεις, οι ανατολικές επαρχίες αυτονομούνται, παραστρατιωτικές πολιτοφυλακές, δολοφονίες. Η Ουκρανία έχει μπει σε αυτοκαταστροφική τροχιά. Αν κοιτάξεις γύρω μας τον κόσμο, θα φοβηθείς. Η Αραβική Άνοιξη είναι πάντα φθινόπωρο, αποδεικνύεται ακόμα μια φορά ότι δεν είναι εύκολο να κόψεις δρόμο προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Στη Συρία ο εμφύλιος συνεχίζεται 2 χρόνια, οι νεκροί έφτασαν τους 140.000. Η Αργεντινή μια δεκαετία μετά την κρίση είναι πάντα σε κατάσταση ανάγκης, οι άνθρωποι σκοτώνονται κάθε βδομάδα σε επιθέσεις στα σούπερ μάρκετ για να βρουν τρόφιμα. Στη Βενεζουέλα έφτασαν τα 38 τα θύματα στους δρόμους. Η Τουρκία που μέσα σε μια δεκαετία γνώρισε τεράστια ανάπτυξη και βρέθηκε μέσα στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, τώρα συγκλονίζεται από σκάνδαλα, το νόμισμα καταρρέει, τα επιτόκια ανεβαίνουν, διαδηλώσεις, νεκροί. Τα σημάδια δείχνουν ότι η Νέα Οικονομία της τεχνολογίας και της πληροφορικής δεν είναι τόσο συμβατή με αυταρχικά καθεστώτα. Όσο κι αν τα γεγονότα είναι τραγικά, το μήνυμα για τις οικονομίες της Δύσης είναι ενθαρρυντικό. Η παρακμή της Ευρώπης δεν είναι νομοτελειακό φαινόμενο. Στην Ουκρανία έπαιξαν και έχασαν τα πάντα. Προσπάθησαν να λύσουν τα πολιτικά προβλήματα με εξωθεσμικούς τρόπους. Όμως, έτσι, η δυναμική γίνεται ανεξέλεγκτη. Για να ρίξουν μια κυβέρνηση και να επιταχύνουν τη σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, βρέθηκαν με 100 νεκρούς στην πλατεία Μεϊντάν και στα πρόθυρα εμφυλίου με κίνδυνο να χάσουν τη μισή χώρα. Ο Σύριζα γι’ αυτή την περίπτωση εξέδωσε μια αξιοπρόσεκτη ανακοίνωση: «Τα κράτη λειτουργούν με βάση τις δημοκρατικές διαδικασίες και τη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών και όχι υπό την πίεση βίαιων μειοψηφιών».

Αλληλεγγύη στην αντιγραφή!

 Του Ηλία Κανέλλη, ΝΕΑ

Απίστευτο και όμως αληθινό. Ενόψει εξεταστικής περιόδου στη Νομική Σχολή Αθηνών, φοιτητές που συνδικαλίζονται στο όνομα της Αριστεράς (στην ΕΑΑΚ) μοίραζαν φυλλάδια στους συμφοιτητές τους στα οποία δέσποζε το εξής σύνθημα: «Γράφουμε συλλογικά - Αλληλεγγύη και στην εξεταστική». Και όλα αυτά για έναν βασικό λόγο: διότι αν δεν αντιγράψουν οι συνδικαλιστές, υπάρχει η βάσιμη υποψία ότι οι καθηγητές έχουν προετοιμάσει «μαζικά κοψίματα» προκειμένου να τους εκδικηθούν, λέει, για την πολιτική δράση τους.  Μεταφράζοντας, δηλαδή, την εκπαιδευτική διαδικασία σε «αγώνα», οι φοιτητές αυτοί συναιρούν το πριν (τη δουλειά υποδομής που πρέπει να κάνουν οι φοιτητές στο πανεπιστήμιο) και το μετά (την κατάρτιση, για να βγουν σε μια, ούτως ή άλλως, ανταγωνιστική αγορά εργασίας ή και να προχωρήσουν σε ανώτερες σπουδές, σε ακόμα περισσότερη εξειδίκευση) σε μια στιγμή: τη στιγμή των εξετάσεων. Και εκεί, προτείνουν να αγνοηθεί ό,τι ισχύει σε όλο τον κόσμο, για λόγους «αλληλεγγύης». Προτείνουν, δηλαδή, οι επιμελείς φοιτητές, όσοι έχουν διαβάσει πολύ και έχουν παρακολουθήσει μαθήματα και έχουν λιώσει παντελόνια και χαλάσει μάτια στο Οικογενειακό Δίκαιο και στην Ιστορία του Δικαίου, να επιτρέψουν στους σκράπες και στους τεμπέληδες να αντιγράψουν. Κοινοκτημοσύνη στην αντιγραφή, λοιπόν; Αυτή είναι η πρόταση της Αριστεράς (μιας Αριστεράς) προς τους φοιτητές;

Χάμπερμας: Για μια ισχυρή Ευρώπη – τι σημαίνει όμως αυτό;

Tου Γιούργκεν Χάμπερμας (Επιμέλεια: Τάσος Τσακίρογλου)

 Με άρθρο-παρέμβαση στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος αναφέρεται στις σκληρές θεραπείες που επιβλήθηκαν σε χώρες της Ευρώπης με κόστος την πολιτική υποβάθμιση και ταπείνωση ολόκληρων λαών. Και επισημαίνει πως ειναι προς το εθνικό συμφέρον των Γερμανών να μη γυρίσουν ξανα στην ημι-ηγεμονική.

 Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από μια αυξανόμενη δυσαναλογία ανάμεσα σε μια συστημικά ομογενοποιημένη παγκόσμια κοινωνία και τον κατακερματισμό του κόσμου των κρατών, ο οποίος παραμένει απαράλλαχτος. Αυτό οδηγεί σε δύο σημαντικά προβλήματα. Τα κράτη που ενσωματώνουν τη θέληση και συνείδηση των πολιτών τους αποτελούν όπως πάντα τις μοναδικές συλλογικότητες, οι οποίες στη βάση της δημοκρατικής διαμόρφωσης της βούλησης των πολιτών μπορούν να δρουν αποτελεσματικά και να επηρεάζουν συνειδητά τις κοινωνίες τους. Όμως υποπίπτουν έτσι όλο και περισσότερο σε λειτουργικούς συσχετισμούς, οι οποίοι διαπερνούν τα εθνικά σύνορα. Προ πάντων παγκοσμιοποιημένες αγορές και ψηφιακές συνδέσεις πλέκουν, κατά μια έννοια πίσω από την πλάτη αυτών των συλλογικών δρώντων, αλληλεξαρτήσεις με τη μορφή δικτύων. Απέναντι στις πολιτικά ανεπιθύμητες συνέπειες αυτής της συστημικής ολοκλήρωσης προβάλλει η ανάγκη καθοδήγησης, την οποία τα εθνικά κράτη ακόμα δεν μπορούν να ικανοποιήσουν. Οι πολιτικοί και πολίτες αντιλαμβάνονται αυτή την απώλεια της ικανότητάς τους να δράσουν και «γαντζώνονται» όλο και πιο πολύ στην ψυχολογικά κατανοητή, ωστόσο παράδοξη στην ουσία άμυνά τους, το εθνικό κράτος και τα προ πολλού «διάτρητα» σύνορά του.

Η τρόικα της (επετειακής) μπουρδολογίας

 Του Γιώργου Καρελιά, www.protagon.gr

Γνωρίζουμε ότι στις εθνικές επετείους η μπούρδα πάει σύννεφο. Διαχρονικά. Και λίγο-πολύ το έχουμε συνηθίσει. Εδώ που τα λέμε, δεν χάλασε ο κόσμος αν ακουστεί και μια μεγαλοστομία παραπάνω. Το επιτρέπει η ημέρα. Άλλο αυτό και άλλο το ρεσιτάλ μπουρδολογίας, ανοησίας και ανευθυνότητας, που έδωσαν χτες τρεις κορυφαίοι παράγοντες του πολιτεύματος: ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πρόεδρος της Βουλής και ο υπουργός Αμυνας. Ο τελευταίος λόγω αρμοδιότητας, αφού αεροπλάνα κι ελικόπτερα έσκιζαν τον αττικό ουρανό- με χορηγούμενα καύσιμα κι εφέτος άραγε; Ακούς τον πρώτο, τον Παπούλια, να συγκρίνει τον αγώνα του 1821 εναντίον των Τούρκων με το σήμερα, που ο ίδιος αποκαλεί «κλοιό των δανειστών». Μα, αν υπάρχει κλοιός των δανειστών, έχει προηγηθεί η αφροσύνη των δανειζομένων. Ο Παπούλιας είναι Πρόεδρος από το 2005. Ήταν Πρόεδρος την καταστροφική τριετία 2007-2009, όταν η σπατάλη και ο δανεισμός ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο όριο. Και δεν έβγαλε κιχ. Ήταν Πρόεδρος και το 2010, όταν καλέσαμε τους δανειστές να μας σώσουν με τα δανεικά τους. Ήταν Πρόεδρος και το 2012, όταν τους ξανακαλέσαμε. Δεν τον θυμόμαστε τότε να λέει τίποτα για κανέναν κλοιό. Τι θέλει σήμερα και καταφεύγει σε ανιστόρητες συγκρίσεις;

Ο Φώτης πήρε τ’ όπλο του

 Του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 25.3.14

Εντάξει! Δεν ενθουσιάζεται κάποιος με τις συνεντεύξεις του κ. Φώτη Κουβέλη κι αυτό διότι ο προγραμματικός του λόγος διαβάζεται όπως τον ακούμε: υποτονικός με επιχρυσώματα περί «αριστερής ψυχής και υπεύθυνης δύναμης». Στην τελευταία του συνέντευξη όμως ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ είχε αιχμές. Για την ακρίβεια είχε έναν κακό λόγο για όλους τους (άλλους) κεντροαριστερούς. «Οσα λέει “Το Ποτάμι” αποτελούν νεολαϊκισμό και σκόπιμη ασάφεια»· «Η “Ελιά” εκφράζει μια Κεντροαριστερά γενικών καθηκόντων, ένα πολιτικό μόρφωμα διατεθειμένο, λόγω της δεσπόζουσας θέσης του σημερινού ΠΑΣΟΚ σε αυτό, να αποδεχθεί συντηρητικές πολιτικές επιλογές...» («Πρώτο Θέμα» 23.3.2014). Για τον ΣΥΡΙΖΑ ο κ. Κουβέλης δεν είπε τίποτε και δεν ξέρουμε αν αυτό οφείλεται επειδή θεωρεί ότι το πατρώο κόμμα της ΔΗΜΑΡ τα έχει όλα καλώς καμωμένα. Ερωτώμενος αν θα τον ενδιέφερε η προοπτική να γίνει Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απάντησε ότι «το όνομά μου... δεν ακούγεται εντελώς καλοπροαίρετα, διότι ορισμένοι θα ήθελαν τον πρόεδρο της Δημοκρατικής Αριστεράς εκτός του πολιτικού παιχνιδιού». Δεν ξέρουμε αν αυτό είναι αληθές, αλλά το πρόβλημα είναι ότι το ξανακούσαμε. Τότε που πάλι «κάποιοι ήθελαν τον πρόεδρο της Δημοκρατικής Αριστεράς εκτός του κυβερνητικού παιχνιδιού και ο ίδιος απάντησε στην πρόκληση ικανοποιώντας την. Βγήκε ο ίδιος και το κόμμα του εκτός κυβέρνησης. Και μπορεί η «Ελιά» να διολισθαίνει προς συντηρητικές πολιτικές, λόγω της δεσπόζουσας θέσης του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου σ’ αυτή, αλλά αυτή η δεσπόζουσα θέση επιτεύχθηκε επειδή πάλι απουσίασε ο κ. Κουβέλης.

Συμφέροντα και ομάδες επιρροής

Του Θανάση Βασιλείου, Καθημερινή

ΧΡΥΣΑΦΗΣ Ι. ΙΟΡΔΑΝΟΓΛΟΥ
Κράτος και ομάδες συμφερόντων:
Μια κριτική της παραδεδεγμένης σοφίας
εκδ. Πόλις, 2013
Ο οικονομολόγος Ρ. Σάμουελσον, το 2008 είχε μετρήσει 16.000 δρώντες εκφραστές ομάδων συμφερόντων στην Ουάσιγκτον: λομπίστες δηλαδή, και μάλιστα με σχετική «άδεια επαγγέλματος». Ητοι, 50% περισσότερους από το 1998. Μαζί με λοιπούς συμβούλους, διαφημιστές, εμπειρογνώμονες, ομάδες πολιτικής επιρροής κ.λπ., ο αριθμός τους έφτανε συνολικά τις 261.000. Η δουλειά του lobbying, ασχέτως του αν πιέζει για κάτι που θεωρείται καλό ή για κάτι που αντιμετωπίζεται ως συλλογικά ζημιογόνο, θεωρείται –όπως και αν ακούγεται– μια εφαρμογή του δημοκρατικού καθεστώτος, made in USA, βεβαίως. Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, τελευταία, συζητιέται το λεγόμενο «Μάνατζμεντ Δημοσίων Υποθέσεων» (EU Public Affairs Management) που, πρακτικά, είναι το παραδοσιακό lobbying. Οι εισαγόμενοι εκφραστές των ομάδων από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τον αναπτυσσόμενο κόσμο, αντιπροσωπεύουν το 50% του συνόλου. Οι λομπίστες (επιχειρήσεις, ΜΚΟ, δήμοι, κοινότητες, συνδικάτα, δημόσιοι οργανισμοί, εθνικά υπουργεία και ποικίλα μη ευρωπαϊκά συμφέροντα) επηρεάζουν τις αποφάσεις της Ε.Ε., αντλώντας επιρροή και χρήμα. Τα παραπάνω δεν τα διαβάζουμε στο επίκαιρο βιβλίο του οικονομολόγου-καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Χρυσάφη Ιορδάνογλου. Αποτελούν, όμως, αναγκαία υπόμνηση που δικαιολογεί τον υπότιτλό του: «Μια κριτική της παραδεδεγμένης σοφίας».

Ο Μαρξ και η ιδέα της προόδου

Από τον Θανάση Γιαλκέτση

 Η ακόλουθη συνέντευξη του Γάλλου κοινωνιολόγου και ψυχαναλυτή Νταβίντ Μουλμάν δημοσιεύτηκε στον διαδικτυακό τόπο «nonfiction».

• Ποια ήταν η στάση του Μαρξ απέναντι στην ιδέα της προόδου;

Μπορούμε να μιλήσουμε για μιαν εξέλιξη της θέσης του Μαρξ, η οποία δεν θα μπορούσε να εκτιμηθεί μονοσήμαντα. Υπάρχει αρχικά η θέση ενός Μαρξ κληρονόμου του Διαφωτισμού, ο οποίος, για παράδειγμα, στα άρθρα του για την Ινδία του 1853, που δημοσιεύτηκαν στη «New York Daily Tribune», εξηγεί ότι η διάλυση των παραδοσιακών κοινωνιών μπορεί βέβαια να προκαλεί τη νοσταλγία, αλλά ο μηχανισμός της ιστορικής ανάπτυξης απαιτεί την καταστροφή των κοινωνικών δομών του «ανατολικού δεσποτισμού». Παρά την αποστροφή που νιώθει ο Μαρξ για τα συμφέροντα που στηρίζουν την αγγλική αποικιοκρατία, αυτή η τελευταία γίνεται αντιληπτή ως ένα αναγκαίο στάδιο. Ο Μαρξ εδραιώνει μια σχέση ανάμεσα στην καταστροφή και την αναγέννηση, που υποδηλώνει μια γραμμική αντίληψη της προόδου. Στο δεύτερο άρθρο του με τίτλο «The Future Results of British Rule in India», ο Μαρξ αναφέρεται στην ανάπτυξη του σιδηροδρόμου και υπογραμμίζει περισσότερο τις καταστροφικές συνέπειες μιλώντας για τις «ολέθριες επιπτώσεις της βιομηχανίας», αλλά παραμένει πιστός στην ιδέα της ιστορικής αναγκαιότητας.

Απληστος για ζωή και γράμματα

Της Έφης Μαρίνου, Εφημερίδα των Συντακτών

Υπήρξε μοναδική περίπτωση συγγραφέα-δοκιμιογράφου και μεταφραστή, που έσκυψε πάνω στις πιο υψηλές σκέψεις και τις πιο αμφιλεγόμενες σελίδες της ιστορίας μας, φέρνοντάς τες κοντά στο πλατύ κοινό. Με το ίδιο πάθος ανέλυσε το σώμα του και την ψυχή του. Ο θάνατός του σε ηλικία 67 χρόνων σκόρπισε συγκίνηση. Ισως πρόκειται για τη μοναδική περίπτωση δοκιμιογράφου που είδε τα έργα του να γίνονται μπεστ σέλερ, να διαβάζονται και να αγαπιούνται τόσο πολύ. Αυτά που ο ίδιος αποκαλούσε χωρίς καμιά επιτήδευση «βιβλιαράκια» και «κειμενάκια»…«Να είσαστε όλοι εκεί» έγραψε στο πίσω μέρος ενός χάρτινου σελιδοδείκτη, που ακούμπησε πάνω στο γραφείο του, λίγες ώρες πριν φύγει από το σπίτι για το νοσοκομείο, από το οποίο δεν επέστρεψε ποτέ. Ο συγγραφέας και μεταφραστής Κωστής Παπαγιώργης σε ηλικία 67 ετών το βράδυ της 21ης Μαρτίου έφυγε από τον κόσμο των ζωντανών. Αλλά «Ο τεθνεώς έχει τον τρόπο του να παραμένει άταφος», όπως έγραφε ο ίδιος: «Η μνήμη του νεκρού είναι αφ’ εαυτής θρήσκευμα. Και η προσευχή, στη βαθύτερη αίτησή της, μόνο σαν διάλογος με κάποιον νεκρό μπορεί να τελεστεί. Ο άνθρωπος γνωρίζει να διαλέγεται μόνο με ανθρώπους – αδιάφορο αν είναι ζωντανοί ή νεκροί»… Ηταν μοναδικός και μοναχικός. Ενας πραγματικά διανοούμενος, μια αταίριαστη στα ειωθότα φυσιογνωμία, που μπόλιασε την ελληνική λογοτεχνία με την πρωτότυπη σκέψη, την ξεχωριστή γλώσσα, το στοχαστικό και οξυδερκές πνεύμα του. Ενας πραγματικός «μερακλής του γραψίματος», όπως τον έχουν χαρακτηρίσει.

Αμετανόητοι Μαυρογιαλούροι

Κώστας Ντιος

Του Προκόπη Δούκα, Athens Voice

Δεν χρειάζεται να αναλύσει κανείς πολύ γιατί η κυβέρνηση έχει εδώ και καιρό εξαγγείλει ότι θα διανείμει «κοινωνικό μέρισμα», από το πρωτογενές πλεόνασμα, που επιτεύχθηκε μετά κόπων και βασάνων (και με πολλά χρέη του δημοσίου να μην έχουν εξοφληθεί). Έρχονται εκλογές και μια ακόμα φορά οι παλαιοκομματικές μέθοδοι θριαμβεύουν. Το πολιτικό σύστημα αμύνεται για την επιβίωσή του, με τα πιο φθαρμένα υλικά και μεθόδους. Κι ύστερα αναρωτιούνται κάποιοι γιατί το Ποτάμι έχει τόση, αδικαιολόγητα απότομη, απήχηση. Το εντυπωσιακό είναι ότι ο Αντώνης Σαμαράς έχει εδώ και καιρό ανακοινώσει ότι κομμάτι του «μερίσματος» αυτού θα πάει (ειδικώς) στους ενστόλους. Το γιατί ακριβώς είναι ασαφές, εκτός αν κανείς καταφύγει στις αγαπημένες αξίες του «Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια». Μήπως γιατί η αστυνομία έχει επιδείξει κάποιον ιδιαίτερο επαγγελματισμό τα τελευταία χρόνια, αν εξαιρέσει κανείς την πολύ πιο οργανωμένη εμφάνιση και περιπολία κάποιων ειδικών ομάδων ή υπηρεσίες όπως το Ηλεκτρονικό Έγκλημα; Μήπως ανταμείβεται για την παγκόσμια πρωτιά της κουτοπονηριάς, που ονομαζόταν ζαρντινιέρα; Για την ανεξέλεγκτη βία στη διάλυση διαδηλώσεων; Μήπως για το φότοσοπ στους συλληφθέντες για τρομοκρατία που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων; Ή μήπως ανταμείβονται οι λιμενικοί για τη νεφελώδη αλήθεια του Φαρμακονησίου;

Τι θα ήθελα να ακούσω

  

Του Γιώργου Παγουλάτου,  Καθημερινή

Είναι λαϊκισμός να μιλάμε για τους νεόπτωχους της κρίσης; Για τα μεσαία στρώματα που βυθίζονται στην απόγνωση; Για τις 950.000 θέσεις εργασίας που χάθηκαν από το 2008; Για το 80% των μακροχρόνια ανέργων χωρίς κανένα επίδομα;» Ο συνομιλητής, έντιμος διανοούμενος της Αριστεράς, μιλούσε με πάθος και θυμό. «Είναι λαϊκισμός ότι διακόσιες χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν κλείσει την τελευταία τετραετία; Οτι ένας στους πέντε ενηλίκους ζει σε νοικοκυριό χωρίς κανένα εργαζόμενο μέλος; Οτι 18% των Ελλήνων δεν διαθέτει αρκετά χρήματα ούτε για να αγοράσει τρόφιμα;». Η πραγματικότητα των αριθμών δεν είναι λαϊκισμός. Η όξυνση των ανισοτήτων, της φτώχειας και της μακροχρόνιας ανεργίας, το διάτρητο δίχτυ κοινωνικής προστασίας: αυτό είναι το νέο κοινωνικό πρόβλημα της χώρας. Η επίκλησή του είναι δημόσια προτεραιότητα, δεν είναι λαϊκισμός. Η χρήση του όμως για να συγκαλυφθεί το οικονομικό πρόβλημα της χώρας, αυτό είναι λαϊκισμός. Το σύνθημα ότι το Μνημόνιο προκάλεσε την κρίση, διότι μας αφαίρεσε την ευημερία που είχαμε και στην οποία μπορούμε τάχα να επιστρέψουμε, αυτό κι αν είναι απροκάλυπτος λαϊκισμός. Μπήκαμε στην κρίση το 2009-10 με θηριώδη υπερχρέωση προς τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ελλάδα είχε καθαρό εξωτερικό χρέος σχεδόν όσο το ΑΕΠ της, το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Τι ήταν αυτό το χρέος; Δεν ήταν μόνο ρεμούλες, σπατάλη, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Ηταν εισόδημα που έμπαινε στην οικονομία με το μεγαλύτερο ποσοστό τελικής κατανάλωσης στην Ευρώπη. Φουσκώνοντας αμοιβές και θέσεις εργασίας κυρίως στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και στο αρχιπέλαγος των μη εμπορεύσιμων κλάδων και επιχειρήσεων που άμεσα ή έμμεσα εξαρτιόνταν από αυτόν (τράπεζες, προμηθευτές, κατασκευαστικές, ακίνητα, ΜΜΕ, τηλεπικοινωνίες, ελεύθερα επαγγέλματα, προστατευμένες επιχειρήσεις, εταιρείες διαφήμισης και επικοινωνίας κ.λπ.).

Ενα «πάρτι» για να σπάει η εθνική μελαγχολία;

Του Κώστα Καλλίτση, Καθημερινή

Στη διάρκεια της προηγούμενης 10ετίας, μέχρι το ξέσπασμα της κρίσης στο αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη βίαιη εξαγωγή της σε όλο τον κόσμο με τη χρεοκοπία της Lehman στις 15.9.2008, οι αγορές ξεχείλιζαν από πληθώρα κεφαλαίων που με τρέλα αναζητούσαν επικερδείς τοποθετήσεις. Ολοι δανείζονταν εύκολα και φτηνά. Μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, που είχε φτάσει να δανείζεται με επιτόκιο περίπου όσο ήταν αυτό που δανειζόταν η Γερμανία. Σήμερα, στις διεθνείς αγορές υπάρχει πάλι πληθώρα κεφαλαίων, εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθούν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου (quantitative easing), επιχειρώντας να υποστηρίξουν και να διευκολύνουν τη διεθνή ανάκαμψη. Το ενδιαφέρον και αξιοσημείωτο είναι ότι, ενώ από το 2007 τα διεθνή κεφάλαια κατευθύνονταν από τις ανεπτυγμένες προς τις αναδυόμενες οικονομίες, μετά το 2010 έχουν αλλάξει κατεύθυνση και στρέφονται προς τις χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού. Η αλλαγή κατεύθυνσης οφείλεται κυρίως (α) στην άρση των μεγάλων αβεβαιοτήτων για την εξυπηρέτηση του χρέους και την οικονομία των ΗΠΑ, (β) στις ισχυρές ενδείξεις ότι ο ανοδικός κύκλος στην Κίνα εξαντλεί τη δυναμικότητά του και (γ) στη βεβαιότητά τους ότι στον ευρωπαϊκό Νότο κρύβονται μεγάλα κοιτάσματα υποτιμημένων αξιών. Μεγάλες μάζες κεφαλαίου στρέφονται στις χώρες του Νότου της Ευρωζώνης και διερευνούν ευκαιρίες σε αυτά τα κοιτάσματα.

«Ἡ χώρα θυμίζει τὴν ὕαινα ποὺ κυλιέται πάνω στὸν ἐμετό της»

Του Κωστή Παπαγιώργη, ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ,

Απόσπασμα από τὸ 1^ο τεύχος του περιοδικού που περιλαμβάνει εκτενὲς αφιέρωμα στὸ έργο του

Ὅλη ἡ χώρα, αὐτὴ τέλος πάντων ποὺ ἀπέμεινε, θυμίζει τὴν ὕαινα ποὺ κυλιέται πάνω στὸν ἐμετό της. Οἱ κοινότητες ἀπανταχοῦ τῆς Ἑλλάδος εἶχαν χαρακτήρα, ἐμπορικὸ πνεύμα, θετικὴ ἀντιληψη γιὰ τὴ ζωή. Σήμερα αὐτὴ ἡ κοινωνία διαλύεται προκλητικὰ καὶ τὸ μόνο ποὺ τὴ συγκρατεῖ εἶναι ἡ ἐλπίδα γιὰ πολιτικο-κομματικὴ ἐκδίκηση…

Οὐδέποτε εἶχα κατὰ νοῦ μιὰ κάποια “ἐπιστημονικὴ μελέτη”. Οὐσιαστικὰ δὲν ἤξερα οὔτε κατ’ ἐλάχιστον τὸ γράψιμο, κάτι μέσα μου ὅμως διαμαρτυρόταν καὶ ἔδειχνε πρὸς τὰ βιβλία καὶ τὸ γράψιμο. Λόγω μιᾶς δυσκολίας ποὺ ἔχω στὴν ὁμιλία, σιχάθηκα τὸ γυμνάσιο, τὴ Νομικὴ καὶ κάθε μορφὴ συνδιάλεξης. Στὰ βιβλία, ὀφείλω νὰ πῶ, δὲν πήγα γιὰ νὰ σπουδάσω. Ἡ ἐλευθερία μοῦ ἔλειπε. Γνώρισα μιὰ συντροφιὰ μὲ τὰ ἴδια ἐνδιαφέροντα: τὸν Ἀποστολόπουλο, τὸν Λεβέντη καὶ τὸν Ζέρβα· αὐτὸς ἦταν ὁ πρῶτος ἀνθρωπος ποὺ εἶδα νὰ γράφει σὲ γραφομηχανὴ ποιήματα…Γιὰ νὰ εἶμαι ἐλικρινὴς ὀφείλω νὰ σᾶς πῶ ὅτι οὐδέποτε μὲ γοήτευσε ἡ ποίηση. Δὲν μιλᾶμε γιὰ τὸν Ὅμηρο βέβαια, τοὺς τραγικούς, τὸν Σαίξπηρ κτλ. Ἔχω βιβλία ποιητικὰ στὸ σπίτι μου, ἀλλὰ σπανίως τὰ ἀνοίγω. Ἀντίθετα τὰ δοκίμια τοῦ Σεφέρη γιὰ παράδειγμα μὲ ἔχουν καταγοητεύσει. Εἰδικὰ τὸ δοκίμιο γιὰ τὰ μοναστήρια τῆς Καπαδοκίας… Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, τὴ στοχαστική, ὁ Ράμφος καὶ ὁ Κονδύλης νομίζω ὅτι ἐπέτυχαν κάτι ἐντυπωσιακό. Νὰ μὴν ξεχνᾶμε ὅτι τόσο ὁ Στέλιος ὅσο καὶ ὁ Τάκης προκάλεσαν πανικὸ στὸ ἑλληνικὸ πανεπιστήμιο… Μιὰ καὶ μιλᾶμε γιὰ γραφτὰ ντόπιων μὲ εὐρωπαικὴ νοοτροπία, καλὸ εἶναι νὰ θυμόμαστε ὅτι ὁ Νεοέλλην ἔχει ἕνα συνδρόμο ποὺ οὐδέποτε τὸν ἐγκαταλείπει. Σκοπεύει νὰ χτυπήσει τὴν πρωτιά, νὰ γίνει ἀκαδημαϊκὸς ἀνήρ, νὰ παίξει κάποιο ρόλο στὰ πολιτικὰ πράγματα τῆς χώρας, νὰ τὸν βλέπουν καὶ νὰ τὸν χαίρονται ἢ νὰ τὸν φθονοῦν. Ἂν δὲν ἔχει δημόσια εἰκόνα ἀλλὰ ἰδιωτεύει μὲ τὸ στίγμα τοῦ φουκαρᾶ, τότε κανεὶς δὲν δίνει σημασία…

Ας κάνουμε λοιπόν κάτι αριστερό

Του Ανδρέα Παπαδόπουλου, ΝΕΑ

Ο Πάσχος Μανδραβέλης είναι από τους παρεμβατικότερους αρθρογράφους που έχει η χώρα. Καταρτισμένος, με σταθερή και γενναία άποψη που δεν τη στρογγυλεύει, παρʼ όλα αυτά συγκαταλέγεται στους δημοσιογράφους που έχουν δεχτεί τις περισσότερες επιθέσεις, όχι μόνο λεκτικές, ενώ το Διαδίκτυο βρίθει προσβλητικών αναφορών εναντίον του. Χθες, λέει, όταν μίλαγε σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας τού έσπασαν το αυτοκίνητο έξαλλοι που δρουν στο όνομα της Αριστεράς. Πρέπει να πούμε ξεκάθαρα σε αυτούς τους ανθρώπους ότι ντροπιάζουν την Αριστερά. Οτι δεν δικαιούνται να σπάνε αυτοκίνητα, να διαλύουν εκδηλώσεις, να κάνουν face control στα πανεπιστήμια στο όνομα της Αριστεράς. Αυτό δεν είναι Αριστερά. Είναι «κόκκινος φασισμός». Είμαι βέβαιος ότι οι ίδιοι άνθρωποι δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα αν το πανεπιστήμιο επισκέπτονταν, π.χ., στελέχη των ΑΝΕΛ ή δημοσιογράφοι που σήμερα υποδύονται τους αντιμνημονιακούς λαϊκούς αγωνιστές. Αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που κάνει την πλειονότητα αυτών των αριστερών να δείχνουν «ανοχή» σε πρόσωπα με τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά και να μην μπορούν να δεχτούν τη δημόσια φωνή τους, φωνή που πρωτίστως υπερασπίζει τις ατομικές ελευθερίες, το δικαίωμα στη γνώμη ακόμα και αυτών που επιτίθενται με σκαιούς χαρακτηρισμούς εναντίον τους.

Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Η οικονομία είναι το αίτιο και η πολιτική το αιτιατό

 Του Βασίλη Καραγιάννη, Athens Voice

Έχουμε καλά νέα για την οικονομία των ΗΠΑ. Τα καλά νέα στις ΗΠΑ, επηρεάζουν θετικά την ΕΕ και κατ’ επέκταση και την ελληνική οικονομία.Πιο συγκριμένα, η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) προχώρησε σε μία επιπλέον μείωση του μηνιαίου προγράμματος παροχής ρευστότητας προς την αμερικάνικη οικονομία (από τα $65 στα $55δις). Οι ανακοινώσεις αποτελούν απόδειξη των θετικών εξελίξεων για την αμερικανική οικονομία, η οποία φαίνεται ότι επεκτείνεται χωρίς την ανάπτυξη πληθωριστικών πιέσεων. Επίσης, οι ανακοινώσεις φέρνουν ένα βήμα πιο κοντά, τον τερματισμό του προγράμματος παροχής ρευστότητας και την αύξηση των αμερικάνικων επιτοκίων. Οι περισσότεροι αναλυτές μάλιστα τοποθετούν χρονικά κατά το 1ο μισό του 2015, την αύξηση των επιτοκίων δολαρίου. Όπως αναμενόταν, η αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου καθιστά τις επενδύσεις στις ΗΠΑ πιο ελκυστικές, λόγω και του συγκριτικά χαμηλότερου ρίσκου σε σχέση με αυτό των αναδυόμενων αγορών. Στο πλαίσιο της επέκτασης της οικονομικής δραστηριότητας της οικονομίας των ΗΠΑ, προκαλείται φυγή κεφαλαίων από τις αναδυόμενες αγορές προς τις ΗΠΑ. Με λίγα λόγια, από τον περασμένο Μάιο, οπότε πρώτο-ανακοινώθηκαν οι προθέσεις της Fed, έχουμε την ακριβώς αντίθετη μετακίνηση κεφαλαίων σε σχέση με ότι συνέβαινε στην παγκόσμια οικονομία από το 2008.

Κοινωνία χτισμένη στην αδικία

 Του Νίκου Κωνσταντάρα, Καθημερινή, 21.3.14
Η Ελλάδα ήταν απροετοίμαστη για την κρίση και η κατάσταση χειροτέρεψε δραματικά στα πέντε χρόνια της οικονομικής συρρίκνωσης, σημειώνει μελέτη του ΟΟΣΑ, υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη για μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν την προστασία των ασθενέστερων της κοινωνίας. Αυτά τα γνωρίζαμε. Προσθέτει, όμως, στοιχεία που δείχνουν ότι πριν από την κρίση, πολλές παροχές κατευθύνονταν σε πλουσιότερους πολίτες, εις βάρος όσων είχαν μεγαλύτερη ανάγκη. Η παρατήρηση γεννάει σοβαρά ερωτήματα για την ανισότητα στην καρδιά της κοινωνίας μας. «Το σύστημα κοινωνικής προστασίας στην Ελλάδα ήταν απροετοίμαστο για την οικονομική και κοινωνική κρίση», σημείωσε ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη στην έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τρίτη. «Πριν από την κρίση, η Ελλάδα προόριζε σχεδόν το 30% των κρατικών εξόδων για κοινωνικούς σκοπούς, αλλά μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων πήγαινε σε σχετικώς εύπορα νοικοκυριά. Από το 2007/08, το σύνολο των δαπανών για την κοινωνική προστασία και την υγεία μειώθηκε κατά 18% σε πραγματικές τιμές, σε αντίθεση με αύξηση 14% στη μέση χώρα-μέλος του ΟΟΣΑ». Η μελέτη δείχνει ότι στην Ελλάδα, το 2010, το 30% του πληθυσμού στο οποίο συναθροίζονταν οι φτωχότερες οικογένειες λάμβανε 66% των κοινωνικών πόρων που λάμβανε η μέση οικογένεια, ενώ το ανώτερο 30% του πληθυσμού απολάμβανε 32% πάνω από τον μέσο όρο. Οι πλουσιότεροι, δηλαδή, δέχονταν από το κράτος περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι οι φτωχότεροι. Μόνο στην Ιταλία, στο Μεξικό και στην Τουρκία ήταν μεγαλύτερη η ανισότητα, σύμφωνα με την έκθεση.

Δώστε το πλεόνασμα για την υγεία των ανασφάλιστων!

Του Βασίλη Βενιζέλου, www.protagon.gr
Το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας αναγνώρισε, πρόσφατα, επισήμως και ενώπιον των επικεφαλής της αντιπροσωπείας της τρόικας ότι οι ανασφάλιστοι υπερβαίνουν τα 2,5 εκατ. στη χώρα μας, καθώς και το γεγονός ότι ο ίδιος ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, ζήτησε ειδικό κωδικό στον κρατικό προϋπολογισμό, ύψους 700 εκατ. ευρώ, για την πλήρη ιατροφαρμακευτική κάλυψη των ανασφάλιστων συνανθρώπων μας, αποτελούν μια πολύ ουσιαστική στροφή στην αρνητική στάση την οποία τηρούσε μέχρι πρότινος ο υπουργός Υγείας, αλλά και το σύνολο της κυβέρνησης. Κι ενώ το σχετικό πρόβλημα αναγνωρίζεται επισήμως από την κυβέρνηση, ιδιαίτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επιλέγουν να μοιράσουν, άπαξ, 500 εκατ. ευρώ περίπου σε μια μεγάλη μερίδα αναξιοπαθούντων πολιτών και δεν σκέφτονται κάτι το οποίο φαντάζει, πράγματι, τόσο απλό και τόσο χρήσιμο: το προς διανομήν μέρος του πρωτογενούς πλεονάσματος να αποτελέσει το ποσό το οποίο ζητεί ο υπουργός Υγείας να διατεθεί, μέσω ειδικού κωδικού του κρατικού προϋπολογισμού του 2015, για την πλήρη ιατροφαρμακευτική κάλυψη των ανασφάλιστων συνανθρώπων μας.

Ποιες πολιτικές έχουμε ανάγκη σήμερα στη Τοπική Αυτοδιοίκηση ;

Του Κωστή Μοχιανάκη . www.citybranding.gr

Στην χώρα μας βρισκόμαστε στο επίκεντρο μιας οικονομικής κρίσης που έχει επηρεάσει τη ζωή των πολιτών αλλά  και των θεσμικών τους εκφράσεων όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση .Σε μια περίοδο που οι πόροι είναι περιορισμένοι οι πόλεις είναι υποχρεωμένες να ανακαλύπτουν νέες πηγές εισροής εισοδημάτων αξιοποιώντας όλα τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά τους.Η συζήτηση για μια νέα ανταγωνιστικότητα των πόλεων κρίθηκε αναγκαία όταν στο τέλος της 10'ς του '70 , αρχές της δεκαετίας 80'ς πολλές Αμερικανικές και Ευρωπαϊκές πόλεις είδαν σταδιακά την παραγωγική διαδικασία τους να μεταφέρεται στην Ασία και να χάνουν τη βιομηχανική τους ταυτότητα.Οικονομικοί πόροι, θέσεις εργασίας, εξειδικευμένο προσωπικό άρχισαν να μειώνονται με πολλαπλές επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων και των ασκούμενων πολιτικών.

Σε μια προσπάθεια ανάκτησης  της ανταγωνιστικότητας χρησιμοποιήθηκαν κυρίως δυο εργαλεία.

Η οικονομική ελκυστικότητα και η βελτίωση της ποιότητας του αστικού χώρου.Χρησιμοποιήθηκαν οι αστικές αναπλάσεις ( όπως στα Docklands στο Λονδίνο, στα έργα του Μιτεράν στο Παρίσι, στις αναπλάσεις στο Μιλάνο κά ), τα μεγάλα γεγονότα όπως η διοργάνωση Ολυμπιακών αγώνων και η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, χρησιμοποιήθηκε η Αρχιτεκτονική για τη δημιουργία τοπόσημων  για την αύξηση της ελκυστικότητας.Αν τα κελύφη αυτά είχαν και ουσία όπως το μουσείο Γκούγκενχαϊμ στο Μπιλμπάο απογείωσαν την πόλη.

Οι δύο διαστάσεις της πολιτικής

Του Γιώργου Γιαννουλόπουλου, Εφημερίδα των Συντακτών

Το ερώτημα τι σημαίνει πολιτική σηκώνει πολλή κουβέντα. Ολοι όμως θα συμφωνούσαμε ότι, μεταξύ άλλων, περιέχει και τις εξής δύο διαστάσεις: η μία, σαφώς η κύρια, είναι η ιδεολογική κόντρα ανάμεσα σε κόμματα που διαβάζουν διαφορετικά το παρόν και οραματίζονται διαφορετικά το μέλλον. Βάζοντας κατά μέρος το ποιoς έχει δίκιο, αυτή είναι η πολιτική φύση της αντιπαράθεσης Νέας Δημοκρατίας – ΣΥΡΙΖΑ: διαφωνούν ως προς το πρακτέον με το Mνημόνιο και ταυτόχρονα προωθούν ή απορρίπτουν μέτρα και πρωτοβουλίες που οδηγούν προς τη μία ή στην άλλη κατεύθυνση. Η έτερη διάσταση της πολιτικής, απόρροια της πρώτης αλλά δευτερεύουσα, είναι λιγότερο εμφανής και προσφέρεται για ρητορικά τεχνάσματα και υπόγειες χειραγωγήσεις: η κάθε παράταξη κατασκευάζει ένα πρότυπο συμπεριφοράς, το οποίο η ίδια υποτίθεται ότι εκπροσωπεί, και υπαινίσσεται ότι όσοι την ψηφίσουν θα μπορέσουν να αναγνωρίσουν σ’ αυτό το εξωραϊσμένο είδος ανθρώπου τον εαυτό τους. Ετσι, η κυβέρνηση προβάλλει το υπόδειγμα του υπεύθυνου ατόμου που πορεύεται στον μονόδρομο της δύσκολης λύσης, χωρίς λαϊκισμούς και εύκολες υποσχέσεις. Αντίστοιχα, ο ΣΥΡΙΖΑ επιστρατεύει την έννοια του αντιστεκόμενου στην αδικία και προσβλέπει στην έκρηξη που θα ανατρέψει τη ζοφερή πραγματικότητα.

Εθνικό ή Χατζάκειο Θέατρο;

Της Γιούλας Ράπτη, www.protagon.gr
Εθνικό Θέατρο ή «Χατζακιστάν»; Τα έργα και οι ημέρες του Σωτήρη Χατζάκη, καλλιτεχνικού διευθυντή της πρώτης κρατικής σκηνής, μιλούν από μόνα τους. Δεν έχει σημασία αν κάποιος διαφωνεί με το ...καλλιτεχνικό όραμά του, ή αντιμετώπισε επιφυλακτικά το υπερ-φιλόδοξο πρόγραμμα που εξήγγειλε πριν κάποιους μήνες με 21 παραγωγές!
Σημασία έχουν τα γεγονότα. Στον (ούτε) ένα χρόνο από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, δεν προλαβαίνουμε να μετράμε ρήξεις, αποχωρήσεις, παραιτήσεις, επιστολές διαμαρτυρίας, δυσάρεστες εκπλήξεις σε συνεργάτες, μέχρι την τελευταία απόφαση να καλέσει όλους τους Έλληνες να ...σχεδιάσουν νέο λογότυπο για το Εθνικό!
Το χρονολόγιο, από την αλλαγή στη διοίκηση του Εθνικού θεάτρου μέχρι σήμερα, έχει ως εξής:

• Παραιτείται από Πρόεδρος του Δ.Σ. ο Σταύρος Ξαρχάκος, διαφωνώντας με το ρεπερτόριο. Σε μια έντονη συνεδρίαση, ο συνθέτης διαμαρτυρήθηκε ότι η ανανέωση και ο εκπαιδευτικός ρόλος του Εθνικού δεν ταιριάζει με τις επιλογές Λαζόπουλου και Φιλιππίδη. Ο κ. Χατζάκης επέμεινε ότι η επιλογή του ρεπερτορίου είναι αποκλειστικά ευθύνη του καλλιτεχνικού διευθυντή και οι δρόμοι τους χώρισαν.
• Παραιτείται, λόγω παρεμβάσεων στη δουλειά της, από την παιδική παράσταση του Μόγλη, η σκηνογράφος και ενδυματολόγος Έλλη Παπαγεωργακοπούλου.

«Η Αριστερά, αν θέλει να λέγεται αριστερά, πρέπει να έχει μια επαφή με τη συνείδησή της»

                            

Συνέντευξη του Σπύρου Λυκούδη στο popaganda.gr

Το Κλεμμένο Παιδί του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον με είχε αφήσει κατάπληκτο στην παιδική μου ηλικία. Διάβασα μια παλιά έκδοσή του σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και με είχε συγκλονίσει. Σήμερα δε θυμάμαι τίποτα. Μόνο ότι ήταν ένα παιδί, κλεισμένο κάπου σε έναν πύργο και έτρωγε συνέχεια κουάκερ. Γνώριζα όμως το μεταφραστή του βιβλίου: Μπάμπης Λυκούδης. Φίλος του πατέρα μου από τα χρόνια της Νομικής. Βρίσκονταν στις μεγάλες γιορτές, κάθονταν μέχρι αργά και τραγουδούσαν αγωνιστικά τραγούδια. Μετά από πολλή ώρα και αφού “ζούσαμε μέρες Πολυτεχνείου”, αποφάσιζαν να το γυρίσουν στην καντάδα. Τα πρόσωπά τους, για κάποιο περίεργο λόγο, σοβάρευαν ακόμα πιο πολύ και ξεκινούσαν το: «Είχα φυτέψει μια πορτοκαλιά, που την εζήλευε όλη η γειτονιά». Όταν έφταναν δε στο “Μαγιοπούλα μάγισσα”, νόμιζα πως από τον πόνο θα πεταχτούν έξω τα πνευμόνια τους. Τα μεγάλα τραπέζια της Αριστεράς. Κάθε φορά που βλέπω τον Σπύρο Λυκούδη στα Μέσα, μου έρχεται αυτή η εικόνα: του αριστερού που έχει φάει τα χρόνια του στα διάφορα “εκτελεστικά όργανα του κόμματος”. Νεολαίες, πορείες, ατελείωτες κουβέντες για ιδεολογίες και θεωρίες. Και μετά “στέλεχος” επί δεκαετίες. Παρά τις απογοητεύσεις, ο κ. Λυκούδης συνεχίζει να είναι ένας ευχάριστος συνομιλητής. Βουλευτής, πλέον της ΔΗΜΑΡ, έχει τοποθετηθεί κατά καιρούς κόντρα στον Φώτη Κουβέλη, θεωρεί ότι το μνημόνιο ήταν λάθος, αλλά ότι η υπογραφή του έσωσε τη χώρα από τη χρεοκοπία. Κατά τ’ άλλα συνεχίζει να ψάχνει και αυτός τις αιτίες που η ανθρωπιστική Αριστερά δεν καταφέρνει να πείσει τον πολύ κόσμο. Συναντηθήκαμε πριν από λίγο καιρό και τα συζητήσαμε όλα.

Τι είναι δεξιό και τι αριστερό στην Ελλάδα σήμερα;

Κώστας Ντιός

 Του Φώτη Γεωργελέ, Athens Voice

Αυτό άλλωστε είναι το πραγματικό πρόβλημα της Κεντροαριστεράς. Δέσμια του πελατειακού κράτους, δεν μπορεί να πει τις οδυνηρές αλλά χρήσιμες αλήθειες. Την υπεράσπιση του χρεοκοπημένου συστήματος την κάνει επιθετικότερα η συντηρητική Αριστερά. Δεν τολμάει να πει ότι τη δεκαετία του ’90, όταν η Γερμανία ήταν ο ασθενής της Ευρώπης, ήταν ο Σρέντερ με τις μεταρρυθμίσεις που έβαλε τα θεμέλια για τη σημερινή γερμανική ευημερία. Ότι ο Ολάντ πριν λίγους μήνες εξήγγειλε στροφή στην ανάπτυξη με μείωση των κρατικών εξόδων. Ότι ο Ματέο Ρέντσι ανακοίνωσε λιτότητα για την κρατική γραφειοκρατία και όχι για τους πολίτες. Αλλά ο Ρέντσι είχε το θάρρος να πει την περιεκτική και αποκαλυπτική φράση: «Η πολιτική συνήθιζε να διευρύνει το πεδίο δράσης της και οι πολίτες αναγκάζονται να πληρώνουν». Επειδή δεν μπορούν να το πουν αυτό, λένε όλοι μαζί «όχι στη λιτότητα». Εννοούν τη δική τους λιτότητα. Γιατί η δική μας είναι δεδομένη, κάποιος πρέπει να πληρώνει. Αυτό, οι βολεμένοι «ριζοσπάστες» της κρατικής επιχορήγησης, αποφεύγουν να το αναφέρουν. Η προοδευτική παράταξη θα δημιουργηθεί, όταν πει όλα τα πράγματα με το όνομά τους.

Αυτονόητα και ανόητα

Του Γιώργου Καρελιά, www.protagon.gr
Πανηγυρισμοί από τη μια. Καταστροφολογία από την άλλη. Αντί άλλης περιγραφής, μια ματιά σε ορισμένα πρωτοσέλιδα εφημερίδων αναδεικνύει τις πολλές όψεις του λαϊκισμού, που καταδυναστεύει το δημόσιο βίο μας. Ιδού, λοιπόν, πώς υποδέχτηκαν αυτοί που -υποτίθεται ότι- εκφράζουν την κοινή γνώμη την τελευταία  συμφωνία με την τρόικα και τη διανομή του πρωτογενούς πλεονάσματος. Πρώτα τα πανηγύρια (εδώ και εδώ), περισσότερο ή λιγότερο συγκρατημένα. Η υιοθέτηση των κυβερνητικών ισχυρισμών είναι απόλυτη. 'O,τι είπαν ο Σαμαράς και ο Βενιζέλος. Αν τα πιστέψουμε, η έξοδος από την κρίση είναι κοντά. Είναι όμως; Μετά η αριστερή, επίσημη και ανεπίσημη(εδώ, εδώ και εδώ) καταστροφολογική εκδοχή του λαϊκισμού. Ό,τι λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Αν τα πιστέψουμε, δεν υπάρχει τίποτα καλό στη συμφωνία. Μερικές χιλιάδες άνθρωποι θα πάρουν μια μικρή ή μεγαλύτερη ενίσχυση. Αλλά η «αριστερή» οπτική είτε το θάβει είτε το απαξιώνει, επειδή είναι προεκλογική παροχή. Φυσικά, αν το πράγμα στράβωνε και δεν δινόταν καθόλου, θα άσταφταν και θα βρόνταγαν. Το προεκλογικό θα είχε ξεχαστεί. Λοιπόν, που καταλήγουμε; Υπάρχει άλλος τρόπος προσέγγισης της πραγματικότητας ή όλα είναι μαύρο-άσπρο; Ας προσπαθήσουμε. Τα περί «εξόδου από την κρίση» και «στροφής στην ανάπτυξη» είναι αστειότητες. Οι ηγέτες μιας χώρας που έχει αρρύθμιστο χρέος κοντά στα 400 δισεκατομμύρια και θηριώδη ανεργία, δεν δικαιούνται να καλλιεργούν ψευδαισθήσεις, ότι δήθεν «βγαίνουμε από την κρίση».

ΜΚΟ και ελληνική ιδιαιτερότητα

Του Γιώργου Σιακαντάρη, ΝΕΑ, 18.3.14

Ξαφνικά στον ήδη μουντό και καταθλιπτικό πολιτικό ουρανό της χώρας πλάκωσαν και τα σύννεφα της λειτουργίας και της χρηματοδότησης των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ). Η προσοχή στράφηκε μόνο στην οικονομική πλευρά του ζητήματος. Καταρχήν σωστά. Ο τρόπος λειτουργίας αυτών των ΜΚΟ θέτει τεράστια ζητήματα αδιαφάνειας. Πώς έρρεαν οι χρηματοδοτήσεις προς αυτές; Πάλι όμως διαφεύγει η ουσία του πράγματος. Πολύ πριν τεθούν τα ζητήματα της αδιαφανούς λειτουργίας των ΜΚΟ, έπρεπε να έχουν τεθεί τα ερωτήματα σχετικά με τη σχέση τους ως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών με την ίδια την αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Πολλοί ισχυρίζονται ότι η προφανής αμφισβήτηση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας ξεκίνησε με τις ακραίες εκδοχές του κινήματος των αγανακτισμένων, εκδοχές που ενστάλαξαν το δηλητήριο του φασιστικού άκρου, σε μια κοινωνία που το ήπιε ωσάν να ήταν θεϊκό νέκταρ. Υπήρχαν όμως και νωρίτερα σημάδια αμφισβήτησης της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και αυτά είχαν σχέση με τον τρόπο λειτουργίας των ΜΚΟ σ’ Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως.

Η κρίση γεννά πολιτική

Του Νίκου Ξυδάκη, Καθημερινή, 18.03.14

Η χρηματοπιστωτική κρίση απεκάλυψε την ελλιπή αρχιτεκτονική του ευρώ, την απουσία μηχανισμών διαχείρισης κρίσεων, το πολιτικό κενό σε επίπεδο ομοσπονδίας, την ασυμμετρία μεταξύ Βορρά-Νότου. Η ίδια η κρίση ωστόσο πυροδότησε τη δημιουργία μηχανισμών διάσωσης-ρύθμισης και κυρίως την έναρξη μιας τολμηρότερης συζήτησης, πέρα από τη μακάρια ορθοδοξία του κυρίαρχου νεοφιλελεύθερου υποδείγματος· αίφνης, ο κεϊνσιανισμός, η δημογραφία, η ξεχασμένη αξία της πλήρους απασχόλησης, η κοινωνική δικαιοσύνη διεκδικούν μία θέση στην ατζέντα πλάι στην ανταγωνιστικότητα και την αδιαμφισβήτητη κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς και της απορρύθμισης. Σε αυτή τη συζήτηση οι πολιτικοί των εθνικών Κοινοβουλίων συχνά ακούνε τα νέα επιχειρήματα πιο προσεκτικά από τους ευρωκράτες, ίσως διότι ακούνε μέσα τους τις φωνές του εκλογικού σώματος. Είναι ενδεικτική πάντως η ασκούμενη κριτική για τη λήθη ή τη διάψευση των ιδρυτικών αρχών της Ε.Ε. –σύγκλιση, ανάπτυξη, αλληλεγγύη– και τη σταθερή επικράτηση των εθνικών συμφερόντων και του διακυβερνητισμού.

Το χρηματοπιστωτικό κραχ του 2008, η ακολουθήσασα κρίση της Ευρωζώνης και η κρίση στην Ουκρανία μάς αναγκάζουν να σκεφτόμαστε την πολιτική όχι μόνο με όρους τρέχουσας διαχείρισης, αλλά και με όρους ιστορίας, όρους γεωγραφίας, όρους επιβίωσης μεγάλων συνόλων.

Στη δίνη της επαναστατικής αλλαγής

Από τον Θανάση Γιαλκέτση, Εφημερίδα των Συντακτών

Ηδη από το 1960, ο Γάλλος φιλόσοφος και ιστορικός των επιστημών Μισέλ Σερ προέβλεπε ότι η κοινωνία του μέλλοντος θα καθοδηγείται από τον Ερμή και όχι από τον Προμηθέα. Υπογράμμιζε, με άλλα λόγια, ότι η επικοινωνία θα γινόταν πιο σημαντική από την παραγωγή. Στο βιβλίο του «Η Κοντορεβιθούλα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στη γλώσσα μας (μετάφραση: Δημήτρης Ποταμιάνος, εκδ. Ποταμός), ο Σερ ερευνά τους μετασχηματισμούς του κόσμου και του ανθρώπου που συντελούνται υπό την επίδραση των νέων τεχνολογιών της επικοινωνίας. Η ακόλουθη συνέντευξη του Μισέλ Σερ δημοσιεύτηκε στην «Corriere della Sera».

• Στο βιβλίο σας «Η Κοντορεβιθούλα» ασχολείστε με τρεις επαναστάσεις, τελευταία από τις οποίες είναι αυτή που ζούμε σήμερα, με όλες τις συνέπειες που πηγάζουν από αυτήν. Μπορείτε να μας μιλήσετε γι’ αυτές;

Εχω μιλήσει για τρεις ιστορικές επαναστάσεις: τη μετάβαση από την προφορικότητα στη γραφή, την επανάσταση της τυπογραφίας στον 15ο αιώνα με την έλευση του Γουτεμβέργιου και του βιβλίου και την τρίτη επανάσταση, εκείνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Είναι μια επανάσταση που βασίζεται στο ζεύγος μέσο/μήνυμα. Στην προφορικότητα το μέσο είναι το σώμα και το μήνυμα τα ομιλούμενα. Επειτα, το μέσο είναι το χαρτί και το μήνυμα είναι αυτό που γράφεται ή τυπώνεται. Σήμερα το μέσο είναι υλικό και το μήνυμα είναι ηλεκτρονικό. Ολες αυτές οι επαναστάσεις –της γραφής, της τυπογραφίας και η δική μας– έχουν μετασχηματίσει σχεδόν ολοκληρωτικά την κοινωνία.

Αντισυστημικές ροπές και τηλε-λαϊκισμός

Του Ανδρέα Πανταζόπουλου, ΒΗΜΑ

 Από την άλλη πλευρά, η εμφάνιση ενός νέου προσωποκεντρικού σχηματισμού («Το Ποτάμι») φέρει τα χαρακτηριστικά μιας άλλου τύπου αντισυστημικότητας. Το «Ποτάμι» είναι ένα υπερβατικό νεο-λαϊκιστικό «αντικομματικό κόμμα» ή «κίνημα» που αρνείται τις πολιτικές διαιρέσεις, συγκροτούμενο από άτομα χωρίς κομματικό παρελθόν, ένα κόμμα στην εποχή της βιντεοπολιτικής, που υπάρχει διά της βιντεοπολιτικής. Ο αυτοχρισμένος αρχηγός του οφείλει εξ ολοκλήρου την πολιτική του αναγνωρισιμότητα στην τηλεοπτική του καθιέρωση. Οι παραδοσιακοί λαϊκιστές ήταν χαρισματικοί, επικοινωνούσαν με τον «λαό» διά μέσου μεγάλων λαϊκών συγκεντρώσεων, οι νέοι δημαγωγοί είναι τηλεγενείς και ο λαϊκισμός τους δεν είναι παρά τηλε-λαϊκισμός. Το ακροατήριό τους είναι διαπολιτικό, το πρόγραμμά τους ανύπαρκτο ή θολό, τη θέση του καταλαμβάνουν οι υποσχέσεις. Η ιδεολογία τους είναι «και» (και δεξιά και αριστερά, πρακτικά αυτό μπορεί να σημαίνει ούτε δεξιά ούτε αριστερά).

Εγινε πλέον μόδα να τα βάζει κανείς με το «σύστημα». Τόσο στα δεξιά όσο και στα αριστερά, η σχετική προσφορά βρίσκεται σε άνθηση. Το έδαφος βέβαια είναι εύφορο, αφού όλα τα προηγούμενα χρόνια καλλιεργήθηκε από την εργαλειοποίηση του κοινωνικού θυμού. Τα «άκρα» μαζικοποιήθηκαν και κατήρτισαν τη νέα ατζέντα της αντισυστημικότητας, αναπαράγοντας ωστόσο τις πλέον γκρίζες όψεις ενός συστήματος που καταγγέλλουν.

ΠΑΣΟΚ: το χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου

Του Νίκου Μαραντζίδη, Καθημερινή, 16.3.14

To ΠΑΣΟΚ πέθανε λοιπόν, σύμφωνα και με δηλώσεις κορυφαίων στελεχών του. Πράγματι, η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί τον αργό θάνατο του πολιτικού υποκειμένου που η παρουσία του επηρέασε καθοριστικά τις βασικές πολιτικές τάσεις και κοινωνικές συμπεριφορές για σχεδόν σαράντα χρόνια. Βέβαια, το κόμμα που ταυτίστηκε με τη διακυβέρνηση δεν θέλει να τα παρατήσει τόσο εύκολα. Η προσπάθεια του μελλοθανάτου να γαντζωθεί από την εξουσία έστω και ως μικρός εταίρος, προκειμένου να επιβιώσει, είναι αξιοπρόσεκτη. Το ΠΑΣΟΚ τώρα επιχειρεί ως πραγματικός survivor της πολιτικής αρένας να κρατηθεί στη ζωή μέσα από έναν πολιτικό εκβιασμό προς τους ψηφοφόρους: ή με διατηρείτε στο παιχνίδι, μας λέει, ή ρίχνω την κυβέρνηση. Αξιοσημείωτη προσπάθεια, αλλά μάταιη. Το ΠΑΣΟΚ είναι τόσο φθαρμένο και τόσο αποκρουστικό στα μάτια της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας, που μια ανάκαμψή του μοιάζει με νεκρανάσταση. Οι έρευνες κοινής γνώμης το επιβεβαιώνουν. Πάνω από το 80% των πολιτών έχουν αρνητική εικόνα για τον πρώην πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου και λίγο λιγότεροι για τον νυν αρχηγό του ΠΑΣΟΚ. Πρόκειται μάλλον για παγκόσμιο ρεκόρ αντιδημοτικότητας. Ο θάνατος του ΠΑΣΟΚ, του πλέον ριζοσπαστικού σοσιαλιστικού κόμματος στην Ευρώπη, τη δεκαετία του ’70 και στις αρχές του ’80, είναι λοιπόν μπροστά μας. Το ΠΑΣΟΚ είναι το δεύτερο από τα ιστορικά σοσιαλιστικά κόμματα που ξεψυχά.

Το δίλημμα και το αδιέξοδο

Του Σταύρου Τσακυράκη, Καθημερινή
Πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για το δίλημμα Ν.Δ. ή ΣΥΡΙΖΑ που κυριαρχεί εδώ και καιρό στην πολιτική ζωή του τόπου και επανέρχεται με ιδιαίτερη ένταση όταν πλησιάζουν οι κάλπες. Θα υποστηρίξω σε δύο θέσεις: πρώτον, ότι πρόκειται για ένα δίλημμα που καλύπτει την ακινησία και την επιβεβαίωση του φαύλου παλαιοκομματικού κατεστημένου, δεύτερον, ότι σε κάθε περίπτωση είναι αδιέξοδο για τη χώρα. Ολη η στρατηγική της κυβέρνησης στηρίζεται στη δαιμονοποίηση της αντιπολίτευσης. Τρίβει τα χέρια της κάθε φορά που μιλάει ο Παναγιώτης Λαφαζάνης και υπολογίζει ότι αφού ένα σημαντικό μέρος του εκλογικού σώματος δεν συγκινείται από τα ιδεώδη του πρώην υπαρκτού ή τριτοκοσμικού σοσιαλισμού, στο τέλος, ακόμη και πιάνοντας τη μύτη του, θα συσπειρωθεί μαζί της. Με άλλα λόγια, πιστεύει ότι το σκηνικό των τελευταίων εκλογών που την έφερε στην εξουσία μπορεί να επαναλαμβάνεται με επιτυχία ξανά και ξανά. Η πεποίθηση αυτή την οδήγησε στην εγκατάλειψη της νοοτροπίας «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» και στην απροκάλυπτη υιοθέτηση μιας απαράλλακτης με το παρελθόν διαχείρισης της εξουσίας. Αφενός επιδίδεται στην ικανοποίηση μικροσυμφερόντων, αφετέρου συναλλάσσεται με όλο το παλιό οικονομικό και μιντιακό κατεστημένο προσπαθώντας να συντηρήσει προνόμια· σε μικροκλίμακα βέβαια αυτή τη φορά, αφού τα λεφτά είναι περιορισμένα.

Μοιράζοντας το πλεόνασμα

Του Γιάννη Παντελάκη, www.protagon.gr

Ανεξάρτητα από το αν θα συμβούν όλα αυτά ή όχι, τα κυβερνητικά σχέδια για τους αποδέκτες του πλεονάσματος, είναι από μόνα τους αποκαλυπτικά. Δείχνουν τη μικροκομματική νοοτροπία που δεν θέλει να εγκαταλείψει αυτούς που μας κυβερνούν. Η ιεράρχηση που γίνεται, είναι ενδεικτική. Θέλουμε να έχουμε μαζί μας τους δικαστικούς και τους ένστολους, για ευνόητους -παλαιάς κοπής και λογικής- λόγους. Και ως «κερασάκι», σε μια επίδειξη υποτιθέμενης ευαισθησίας, πετάμε και ένα μικρό κομματάκι στους χαμηλοσυνταξιούχους! Η κοινή λογική λέει, ότι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης δεν είναι οι δικαστικοί (οι οποίοι, άλλωστε, βγάζουν συχνά αποφάσεις με τις οποίες αυτοδικαιώνονται). Ούτε και οι ένστολοι, οι οποίοι έχουν μια κακοαμοιβόμενη δουλειά, αλλά δεν παύουν να έχουν μια σίγουρη δουλειά. Οι χαμηλοσυνταξιούχοι σίγουρα, αλλά οι δύο άλλες κατηγορίες, σίγουρα όχι.

Ακόμα δεν το είδαμε (το πλεόνασμα) και ήδη έχει αρχίσει η μοιρασιά του. Η υπαρξή του και το ακριβές ποσό δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα από την Eurostat. Η τελευταία, δια του επικεφαλής της (Βάλτερ Ραντερμάχερ), το αμφισβητεί («Δεν υπάρχουν ακόμη ανθεκτικοί αριθμοί για το έλλειμμα και το ύψος του χρέους για το 2013»). Η τρόικα ζητά να καθορίσει η ίδια το αν και πώς αυτό θα μοιραστεί. Κι όμως, η ελληνική κυβέρνηση, ήδη εδώ και καιρό, διοχετεύει πληροφορίες στα μέσα ενημέρωσης για το πού θα διατεθεί αυτό. Και εδώ, στις κυβερνητικές σκέψεις για την μοιρασιά δηλαδή, υπάρχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον με σημασία.